Gastvrijheid

De naam Brut aan een restaurant geven begrijp ik wel, de term brut refereert tenslotte rechtstreeks aan champagne. Letterlijk staat er te lezen; ‘Smaak van mousserende wijn die het tegendeel van zoet is, absoluut droog’. Bij Tribe gebruiken we de term Brut om aan te geven dat we authentiek zijn, echte materialen gebruiken wanneer we een restaurant inrichten. Denk dan aan brut beton of brut staal. Chef Hans van de Wolde zal met de term brut ongetwijfeld niet alleen de smaak van zijn Champagne hebben bedoeld. Wanneer je zijn restaurant binnenkomt is de uitstraling van het interieur een en al brut.

Gebouwen zijn magneten. Sommige stoten af en andere trekken aan. Gebouwen die aanvankelijk afstoten kunnen in de loop der tijd aantrekken. Omkering van de polen, magie die zich in het hoofd van de passant voltrekt.

Een dik jaar geleden stonden John van Tribe en ik voor een gesloten deur. John had voorgesteld iets te gaan drinken bij Café Herman in de voormalige watertoren van Den Bosch omdat hij het interieur ervan zo mooi vond. Vanwege lockdowns, avondklok en wat al niet meer zagen horecazaken zich gedwongen hun openingstijden nogal eens te wijzigen. Vandaar de verrassing van de gesloten deur. Ik gunde mezelf een herkansing en ontdekte dat John gelijk had.

Als je op de uitkijk staat, wil je de dingen dichtbij wel eens over het hoofd zien. Voor Tribe altijd op zoek naar fijne kroegen en koffietenten, liefst met een uniek interieur, vergat ik dat we hier in het dorp letterlijk de bruinste kroeg van Nederland hebben. ‘Bruiner kunnen we het niet maken’ luidt de slogan van Café ff Ted in Berlicum. Geen woord van gelogen. Gauw eropaf, want ‘het mag weer’.

Op de fiets door Tilburg. Geen route volgend, gewoon koersen op een innerlijk kompas dat zich niets van polen aantrekt. Geraakt worden door een vijftiger jaren hoogbouwhuis met zadeldak dat een beetje verloren mooi staat te wezen. Langzaam leer ik hoe ik deze provinciestad moet bekijken. Het is een soort scherpstellen. Waarop je moet scherpstellen wordt pas duidelijk als je blijft kijken, kijken en kijken. Je zult zien dat het werkt. Ik moest maar eens de kroeg in. Misschien is de Little Devil aan de Stationsstraat al open. Zo’n vijftien jaar geleden was ik er voor het laatst. Benieuwd hoe de vlag erbij hangt.

Gordijnen zijn de sluitpost bij de inrichting van een nieuw huis. Dit werd me ooit verteld door een handelaar in woontextiel. Ik vond zijn handelswaar veel te duur en hij begreep niet waarom ik dat geld niet wilde uitgeven aan zo’n sterke sfeerbepaler van het interieur. Het voorval schiet me te binnen terwijl ik een punt citroentaart verorber in het TextielCafé in Tilburg.

Berkel-Enschot is een horecazaak rijker. Letterlijk rijker, want Eetbar & Wijnwinkel Aards is een heuse aanwinst. Tribe ontwierp en bouwde het interieur. Je mag zeggen dat ik voor eigen parochie preek als ik beweer dat het interieur van Aards er een is om je vingers bij af te likken. Toch zeg ik het. “Herken je er iets van Tribe in?” vroeg Chrissy, die de zaak samen met haar man Vic uitbaat. “Ja,” antwoorde ik. “O jawel. Jazeker. Nou en of.” Ik keek mijn ogen uit.

Tribe maakte het ontwerp en bouwde het interieur voor een nieuwe horeca-zaak in Berkel-Enschot. Eetbar Aards is de naam. Ik zag er foto’s van en dacht meteen: daar wil ik naartoe. Binnenkort hier dus een verhaal over Aards in Berkel-Enschot. Vandaag vertel ik over een cafébezoek dat ontaarde in een kroegentocht. Spil van de avond was Eindhoven Centraal, waar ik met andere ogen naar leerde kijken. Had de drank me de ogen geopend?

Het Stroomhuis in Eindhoven, door velen die er ooit binnengingen liefkozend het Stroomhuisje genoemd. Een plek vertroeteld met een koosnaam. Er zijn bands en er is publiek. En er is de ruimte, de zaal, die minzaam toekijkt en ziet dat het goed is – het interieur als derde persoon. Ik ga er naartoe voor Charlie & the Lesbians die deze avond hun nieuwe plaat zullen presenteren en krijg er op de koop (gratis entree) twee mooie bands bij.

In de drukke winkelstraten van stadscentra en in zijstraatjes van die straten; aan stranden, op kades, in boten en torens en oude treinwagons: horeca kan zich overal nestelen, dus ook in een voormalige houtloods aan de Nijmeegse Hatertseweg ver buiten het centrum.

Ik weet niet waar naartoe, maar Google Maps helpt me ongetwijfeld op weg. Inzoomend op de digitale kaart van Nijmegen verschijnen steeds meer namen van horeca-zaken. Ik klik op de naam BUUV. en scrol vervolgens door de foto’s links op het beeldscherm. Goeie sfeer op een zonnig terras, mooi pand ook. Ik weet waar ik naartoe ga, want als het buiten okay is, wil ik het interieur zien.

Vorig jaar maart was ik voorlopig de laatste klant van restaurant & espressobar Da Silva in Den Bosch. Emidio da Silva, die de zaak samen met zijn vrouw Luisa runt, noemde het een historisch moment. Dat zat zo: na mijn vertrek ging zijn zaak tegelijk met de hele Nederlandse horeca op instigatie van de regering voor onbepaalde tijd op slot. De blog die ik erover schreef, sloot ik af met het voornemen er nog eens terug te gaan. John van Tribe herinnerde me er van de week aan.

Een vers(super)markt en proefkeuken ineen. Dat is Liek in Eindhoven. De foto’s van het interieur op hun website maakten me lekker. Eropaf dus. Ik keek er rond en nam uiteindelijk twee keer afscheid. Dat was wel zo netjes. Je leest het.

Op 15 juli, net voordat Nederland massaal vrij neemt en even de boel de boel laat, rijd ik op uitnodiging van de kersverse nieuwe uitbater, Hans Hooft, naar Wageningen. Zijn nieuwe bedrijf, Hotel de Wereld is waarschijnlijk het allerbekendste hotel van Nederland en ligt aan het 5 mei plein nummer 1. Het was op deze plek waar de machtsoverdracht van de Duitesers aan de geallieerden plaatsvond via 'The Orders To Surrender' en de vrede die we nog elk jaar op deze dag vieren, werd ingezet. Het 5 mei plein, een mooiere metafoor voor vrijheid is nauwelijks denkbaar.

Met zo’n negentig mensen op een flink zeilschip van Lelystad naar nieuwe natuur op nieuwe eilanden in het Markermeer. Zeer de moeite waard en bovendien breekt de zon door, terwijl alle weerapps regen beloofden. Het was een idee van mijn partner. Ik vond het okay als we aansluitend naar Zwolle zouden reizen voor een overnachting en een pint, zodat we de dag erna in dezelfde stad zouden kunnen lunchen bij restaurant De Nieuwe Keuken, die ons door bekenden getipt was. Deal.

Mijn oude vlam leek in de fik te staan. Ze had een piepklein, doch ultra-venijnig groen pepertje over het hoofd gezien. Hoe blus je zoiets? Niet dus, gewoon met je ogen draaien en proberen het hoofd koel te houden. Een stief kwartiertje later ben je weer de oude en een sterk verhaal rijker.

Café restaurant Buurt in Den Bosch bestaat in oktober zes jaar. Vandaag kom ik er voor het eerst. Twee dingen maken deze horecazaak bijzonder: het interieur en de ligging. Het interieur toont zich meteen, maar om het bijzondere van de ligging te ervaren, moet je minstens een paar uur op het grote terras doorbrengen. Ik heb de tijd.

In Oosterhout is een plek waar op loopafstand drie kloosters bij elkaar staan. Deze plek kreeg ruim een eeuw geleden de naam De Heilige Driehoek. Tot en met 15 augustus is er een kunsttentoonstelling. Een dikke tip voor liefhebbers van hedendaagse kunst. Maar zeker ook een tip voor wie van landschappelijke tuinen en sobere interieurs van functionele snit houdt.

Vanaf het plein op de Waalkade in Zaltbommel is het aluminium beeld van een jongen in een zwembroek te zien. De gestrekte arm van de jongen geeft de maximale waterhoogte aan. Komt het water hoger, dan staat het water aan zijn lippen en loopt de oude Hanzestad onder. Maar zover is het gelukkig niet gekomen. De aluminium knaap op de oever heeft slechts natte voeten.

Blijf bij mij, blader niet verder! Trakteer jezelf op een bezoek aan een van Nederlands mooiste terrassen. Het Werfpaviljoen in Arnhem ligt op een plek waar het industriële verleden zich lijdzaam overgeeft aan de tijdloze groeikracht van de natuur. Het resultaat is een verbluffende idylle van schroot, kranig staal en weelderig groen. Interieur en omgeving gaan naadloos in elkaar over.

“Vindt u het bezwaarlijk als ik aanhaak op uw gesprek?” vroeg een tweeëntwintigjarige jongeman op een terras in Nijmegen. In zijn mondhoek hing een duimdikke sigaar en voor hem op tafel stonden een glas bier en een jonge klare. Ons gesprek ging over een boek. De jongeman wilde graag een punt nuanceren van hetgeen we bespraken. Al snel bleek zijn liefde voor geschiedenis. Later leerden we dat hij overdag als installatietechnicus werkt en in de avond, of met zijn neus in de boeken zit, of bardiensten draait bij Oranje Koffiehuis, het oudste café van Arnhem. Door zijn verhalen nieuwsgierig geworden fiets ik een week later samen met mijn vriendin vanuit Driel naar de binnenstad van Arnhem.

Smeden en smeren: twee ambachten met slechts één letter verschil. Nu is broodjes smeren niet per se een ambacht, maar in de handen van broodjeszaak Smeer ‘m in Tilburg wel. Voordat ik het mes zette in mijn ‘bammetje’ brie, liet ik het kunststukje op me inwerken. De dikke plak bruinbrood puilde aan alle kanten uit als een afgeladen pakjesboot. Een wild expressionistisch palet van walnoot, zwarte bes, aardbeikwartjes, frambozen, flarden sla, bijgepunte stukken brie en vegen chutney.

Even is het er en dan is het alweer weg. De Pop-Up eetbelevenis is een van de zes pijlers waarmee het jonge Bossche bedrijf De Spijsbereiders naar eigen zeggen een stempel op de foodmarkt drukt. Kom gerust een keer langs in ons tijdelijke onderkomen, liet Roland van Balen per e-mail weten. Ik ging langs en merkte dat het begrip ‘tijdelijk’ permanent is in een zaak die gerund wordt door twee creatieve orkaankrachten. Ideeën buitelen over elkaar heen; het ene concept is nog niet koud en moet alweer plaatsmaken voor een nieuwe kanshebber.

Het gaat maar door, het werk in de bouw. Soms komen er wat mensen langs, maar meestal drink ik me in het weekend een stuk in de kraag, gezeten voor de tv, waarop de ene na de andere obscure speelfilm voorbij komt. En dan is het alweer maandag. De sleur van het nieuwe normaal.

“Ik voel 'm al goed zitten,” zegt een jongeman tegen zijn maat ter hoogte van de Sint Janskathedraal in Den Bosch. Waarschijnlijk hebben ze een paar uur bier zitten kiepen op een van de terrassen aan de Parade. Het is woensdag 28 april 2021, een memorabele dag voor horecazaken met een terras.

Ze bestaan, mensen die al voor het rammelen van de wekker naast hun bed staan te stuiteren. Zo iemand ben ik niet en het is er ook niet beter op geworden sinds ik af en toe een jointje opsteek voor het slapen gaan. Goed medicijn tegen lockdownstress. Maar ook gewoon lekker die wietroes, zeker in combinatie met bezwerende techno. Je moet tenslotte wat als je je verhalen niet kwijt kunt aan de bar. Hoewel, twee weken geleden had ik mijn verhalen wel degelijk aan de bar kwijt gekund, maar toen lukte het niet omdat ik alleen maar kon lachen. Zo blij was ik, oprecht vrolijk omdat ik in een kroeg zat met een fles bier voor mijn neus, luisterend naar maffe verhalen van anderen. Een clandestien kroegbezoek. Ik kan het uitleggen.

‘Oss is geen Den Bosch,’ merkte Michiel Gruijthuijsen vorige week op. Den Bosch maakt handig gebruik van haar historische binnenstad. Oss heeft zo’n binnenstad niet, maar laat het daar niet bij zitten. Hard werken werpt zijn vruchten af en bovendien weet het gros van haar inwoners wat er in de eigen woonplaats te koop is. ‘Een hoop goei volk hier,’ zegt Roel Jordaans. ‘De horeca in Oss is echt gegroeid.’ Binnenkort gaat hij de brasserie van de Groene Engel uitbaten.

Een van de mooiste tv-reclames vind ik die van het biermerk Palm. In een kroeg telt een vrolijke gastenschare van tien naar nul, juicht dan luid en wenst elkaar vervolgens een gelukkige donderdag. Elke woensdagavond naar café om klokslag twaalf uur de nieuwe donderdag welkom te heten. We hebben graag wat te vieren. We kunnen niet zonder feesten. Van Gruijthuijsen Catering uit Heesch weet er alles van. Zij bestaan omdat wij graag feesten. “We zijn er trots op dat we ’t Woud hebben,” zegt Michiel van Gruijthuijsen, die de zaak samen met zijn broer Tom leidt. We spreken elkaar in de brasserie van ’t Woud, een begrip in de Osse horecawereld.

‘Niet eerder was het zo warm op 21 februari’ zingt de kop van een online nieuwsbericht. Twee dagen voor die warme zondag bezocht ik Eetcafé Kandinsky in Waalwijk.

Michel de Bruyn en zijn team bereiden zich voor op het warme weekend. Dat doen ze natuurlijk altijd, alleen loopt het dit jaar anders. Het meubilair voor op het grote terras aan de markt blijft in tegenstelling tot voorgaande jaren gewoon binnen. Maar ze hebben wel smoothies, want warme dagen schreeuwen om smoothies. Gasten komen die en andere lekkernijen zelf afhalen of een van Kandinsky’s koeriers brengt ze thuis. En om te kunnen bestellen, heeft Michel een webshop gelanceerd. Niet zomaar een webshop: “Want het moet wel goed zijn,” zegt hij veelbetekenend. Michel zit er kort op, kwaliteit wil hij bieden. Dat het goed moet zijn, herhaalt hij onbewust meerdere keren tijdens ons gesprek. Het zit in zijn systeem, voor minder doet hij het niet.

Het verlangen wordt groter en groter. Als het buiten koud is, wil je naar binnen. Mag je uiteindelijk ergens binnen, dan moet je zo snel mogelijk weer naar buiten. In Utrecht hebben ze er nog even vrede mee. Men staat er in de rij voor meeneemkoffie. Koffiezaken schieten er als paddenstoelen uit de grond. Beau woont sinds drie jaar in deze stad en stippelde een route langs een paar van die zaken uit.

Ondanks de grauwe middag vrolijk door Den Bosch fietsen. Ik ga namelijk naar de kroeg. Boris van Tapperij Het Veulen wilde graag met mij in gesprek. Al snel waren we het erover eens dat de lockdown ook hun schare stamgasten dupeert. We moeten namelijk niet onderschatten dat kroegbezoek als sociaal gebeuren zeer bevorderlijk is voor het mentale welzijn. Hef dus het glas op ieders gezondheid.

Even hadden motorcrossers plezier op een braakliggend terrein in Middelrode. Op hoge snelheid joegen ze hun ronkende machines door het losse zand met magnifieke wolken van zwart stof als resultaat. Omwonenden zullen opgelucht ademgehaald hebben toen het stof weer was neergedaald. Daarna werd het opnieuw stil. Tot drie maanden geleden, toen graafmachines opeens een enorm, vier meter diep gat groeven. Een week later was er een vijver en helemaal achterin verrees een bouwwerk. Vier weken geleden ging Koffie- & Theehuis Koekkoek in dit houten bouwwerk van start.

Het is min of meer donker. Al het licht is kunstlicht. Iemand moet een potje met hardlopers in fluorescerende kleding hebben opengetrokken. Ik tel er minstens vijftien. Ze warmen zich op, wat verstandig is bij een temperatuur rond het vriespunt. Op de parkeerplaats van het Osse Hotel De Naaldhof is nog net plek voor mijn kleine autootje. Op een paar meter van het hoge hotel staat een klein formaat zeecontainer met een opengeklapt uitventraam. Het gelige licht werkt als een magneet op de passant die warmte zoekt. In dit licht verschijnt een vriendelijk lachende Imro Buth, gekleed in een zwart kokspak. Aan weerskanten van het uitventraam prijkt het bedrijfslogo met de ijzersterke bedrijfsnaam: Doggybag - streetfood & drinks. Imro rondt net mijn bestelling af die ik een halfuur eerder vanuit de auto plaatste. Het ruikt heerlijk, mijn hongerige maag begint terstond ronkend te juichen. Gisteren sprak ik Imro in het hotelcafé van De Naaldhof. Zijn verhaal maakte me nieuwsgierig naar zijn culinaire kunsten. We reizen een dag terug in de tijd.

Op het voormalige defensie terrein in Ede huist Food inspiration, het bedrijf van een van haar mede-eigenaren, dé trendwatcher en journalist op het gebied van eten en drinken, Hans Steenbergen. Onze gedeelde liefde voor het hospitality vak maakte het hoog tijd om elkaar eens in levende lijve te ontmoeten. Daarom toogde ik woensdagochtend door een met ragfine druppeltjes grijs geschilderd landschap van den Bosch naar Ede.

Met het hoofd vol wissewasjes de geschenkenmaand in gewaaid. De kinderen het huis uit. Maar op 5 december komen ze, met aanhang, even terug. Ik heb zin om de sinterklaas uit te hangen. In een beperkt kader welteverstaan, dat houdt het overzichtelijk. Muziek op vinyl wil ik ze geven. Online bestellen staat me steeds meer tegen. Dat associërend gesurf vind ik te tijdrovend. Die tijd steek ik liever in een boek. Ik wil door levensechte platenbakken zeilen. Eerst deed ik dat wekelijks. Tegenwoordig sporadisch. Maar dat geeft niet, want je verleert het niet. Net als zwemmen. Het is zaterdag, vroeg in de middag. Ik moest maar eens gaan.